Katalizör Nedir ve Ne İşe Yarar?
Araç sahipleri araçlarında meydana gelen arızalar sonucunda sıklıkla, "Katalizör nedir?” sorusunu sormaktadır. Katalizör, en temel ifade ile, egzoz aracılığıyla çıkan zararlı gazları filtreleyerek zararsız hâle getiren bir parçadır. Bir nevi filtre olarak da adlandırılabilmektedir.
Yanmamış hidrokarbonlar (HC), karbonmonoksitler (CO) ve nitro oksitler (NOx) katalizör sayesinde filtrelenir ve hem çevre hem de insan sağlığına zarar vermeyecek hâle getirilir. "Katalizör nedir ve ne işe yarar?” sorusunu kısaca bu şekilde yanıtlayabiliriz.
Katalizör Çeşitleri Nelerdir?
Araçlarda kataliz işlemi için kullanımı gerçekleştirilen iki çeşit katalizör bulunur. Bu katalizörlerden ilki "heterojen katalizör” olarak bilinirken ikincisi ise "homojen katalizör” olarak adlandırılır. Heterojen katalizörler genellikle katalize edilen reaksiyondan daha farklı bir fazda yer alır. Buna örnek olarak katı katalizörlerin sıvı ya da gaz karışımını katalize etmesi verilebilir.
Homojen katalizörler ise biraz daha farklıdır. Organometalik katalizörler, homojen katalizör olarak örneklendirilebilir. Her ikisi de zararlı maddeleri katalize etme görevini üstlendiği için aşağı yukarı benzerlik gösterir. "Katalizör nedir?” sorusundan sonra sıklıkla sorulan bir diğer soru ise katalizör sistemi hakkında olmaktadır. Peki, katalizör nedir ve katalizör sistemi nasıl çalışır?
Katalizör Sistemi Nasıl Çalışır?
Katalizör sisteminin sorunsuz bir şekilde faaliyet gösterebilmesi için motor silindirinde bulunan hava-yakıt karışımının olabildiğinde iyi bir şekilde yanma eylemi yapması gerekir. Yanma eylemi sırasında karbonmonoksit, azot oksit ve hidrokarbon gibi zehirli gazlar meydana gelir. Meydana gelen bu zehirli gazların filtrelenmesini sağlayan katalizör, havaya filtrelenmiş ve zararsız hâle getirilmiş duman salınımını sağlar.
Katalizör sistemi ise genel olarak şu şekilde faaliyet gerçekleştirir: Egzoza ulaşım gerçekleşmeden önce metaller ile tepkime sağlayan zararlı gazlar, kimyasal tepkime sonucunda içinde bulundurduğu zararlı yapıdan kurtulur ve nötralize ederek daha az zararlı hâle getirirler.
Katalizör ise 250 santigrat dereceye erişim sağladığında "indirgeme” ve "oksidasyon” adı verilen reaksiyonlar meydana gelir. Bu reaksiyon esnasında moleküller hem elektron kaybı hem de elektron kazanımı sağlarlar. İşlemin tamamlanmasının ardından zehirli görülen gazlar emilir. Oksijen emilimi gerçekleşir ve gazın çevreye zararsız bir şekilde yayılımı sağlanır.
"Egzoz katalizör nedir ve nasıl çalışır?” sorusu da böyle yanıtlanabilir. Katalizör görevi yerine getirildiği sürece araçta herhangi bir problem yaşanmaz ve zararlı duman salınımı gerçekleştirilmez.
Katalizör İptali Ne İşe Yarar?
Egzoz üzerinde yer alan ve dumanın filtrelenmesini sağlayan katalizör, bazı kişiler tarafından bilerek iptal edilir. Özellikle modifiye araca ilgisi olan kişiler, duman salınımını artırmak için katalizör iptali gerçekleştirebilir. Bu gibi durumlarda katalizörün iptal edilmesinin araca ya da çevreye herhangi bir olumlu etkisi bulunmaz.
Yalnızca aracın çıkardığı duman filtrelenmeden dışarı atılır ve hem çevre kirliliğine neden olunur hem de insan sağlığına zarar verilir. Bu parçanın iptal edilmesi yalnızca daha rahat duman ve egzoz gazı çıkmasını sağlar. "Katalizör nedir?” hakkında araştırma yapan kişilerin bu konu hakkında bilgi sahibi olmaları durumunda araçlarında katalizör iptali gerçekleştirmemesi önerilir.
Katalizör Hangi Tip Araçlarda Bulunur?
Katalizör, bir diğer ismi ile katalik konvertör hakkında sıklıkla araştırılan konulardan bir tanesi de katalizörün hangi tip araçlarda bulunduğudur. Katalizör, sanılanın aksine yalnızca belirli model ya da marka araçlarda değil, marka, model ya da yıl fark etmeksizin tüm araçlarda yer alır.
Filtre yerine geçen ve emilim ile filtrelemeye yardımcı olan katalizör, araçların sorunsuz bir şekilde gaz salınımı gerçekleştirmesine yardımcı olur. Bu sebeple hava kirliliğinin önüne geçilmesi adına oldukça önemli bir yere sahiptir. Çevrenin olması gerektiği gibi korunması ve insan sağlığının riske atılmaması adına tüm araçlarda katalizör kullanımı zorunludur. Kısa bir özetle, "Katalizör nedir ve hangi tip araçlarda kullanılır?” sorusunu bu şekilde yanıtlamak mümkündür.
Katalitik Konvertör Bozulursa Ne Olur?
"Katalizör nedir?” sorusundan sonra en çok merak edilen bir diğer konu ise "katalik konvertör bozulur ne olur?” sorusudur. Katalizör, araçlarda filtrelemeyi sağlayan parçalardan bir tanesidir. Katalizörün arızalanması ya da bozulması durumunda istenmeyen durumlar ile karşılaşılabilir.
Katalizör sebebiyle ortaya çıkan arızalar arasında kötü koku oluşumu, motor performansında azalma, aracın arıza lambalarının yanması, motor problemleri ve egzoz emisyon değerlerinin yükselmesi yer alır. Bu nedenle katalizörün bozulduğunun anlaşılması durumunda kısa süre içerisinde duruma müdahale edilmelidir. Sık sık gerçekleştirilen katalizör kontrolleri ile bu tür problemlerin önüne geçilmesi mümkündür.
Katalizörün Bozulduğu Nasıl Anlaşılır?
Katalizörün bozulduğunu anlamak oldukça kolaydır. Öncelikle herhangi bir sorunu olmayan araçta koku gibi problemler yaşanmaz. Eğer filtre görevi üstlenen katalizörde herhangi bir problem yaşanıyorsa ve katalizör arızası söz konusu ise ortaya kötü koku çıkar. Bunun yanı sıra aracın motor gücü düşer, devir problemi yaşanır ve yakıt harcamasında artış olduğu görülür. Ancak bu arızanın daha kolay bir şekilde anlaşılması da mümkündür.
Araçta arıza olup olmadığının anlaşılması için oksijen sensörü kontrol edilebilir. Lamda sensörü adı verilen sensör kontrol edildiğinde eğer arıza durumu söz konusu ise egzoz gazı içinde yer alan oksijen miktarı algılanır ve elektrik sinyali aracılığı ile ECU’ye bildirim gerçekleştirilir. Bu bildirim sırasında aracın katalizöründe arıza olup olmadığının anlaşılması mümkündür.
Katalizör Arızasında Yapılması Gerekenler
Katalizörde bir arıza yaşanması hâlinde pek çok belirti sayesinde araç sahibinin burada bir arıza yaşandığını anlaması mümkündür. Dumanda meydana gelen koyuluk, kötü koku, arıza lambasının sinyal vermesi, performansta düşüş ve motordan gelen tıkırtı sesi gibi belirtiler arıza göstergesidir. Bu durumda yapılması gereken aracı sağa çekmektir. Araç kenara çekildikten sonra egzoz kontrolü gerçekleştirilir.
Katalizörde meydana gelen arıza, motora herhangi bir zarar vermez. Bu nedenle aracı kenara çektikten ve sorunu tespit ettikten sonra oto tamirciye gitmenizde sorun yoktur. Benim Parçam olarak sizlere en güvenilir parça hizmetini sağlıyoruz. Sizler de katalizörde sorun yaşamanız durumunda Benim Parçam farkıyla uygun fiyatlı, güvenilir ve kaliteli parçalara ulaşabilirsiniz.
Katalizör Tamiri
Katalizör tamiri, bir diğer adı ile katalizör temizliği oldukça kısa süre içerisinde gerçekleştirilir. Bu işlem sayesinde herhangi bir aksaklık yaşamadan katalizörün temizlenmesi ve tamiri gerçekleştirilir. Ford, Dacia, Peugeot ve Volvo yedek parça ihtiyaçlarınızı, değişim sonrasında herhangi bir sorun yaşamadan motoru çalıştırabilmeniz için kategorilerimizden bulabilirsiniz.
Önceki yazımıza https://www.benimparcam.com/blog/icerik/arac-diferansiyeli-nedir linkinden ulaşabilirsiniz.